W dzisiejszym artykule, wszystko o destylarni Port Ellen.
Mieliśmy wielką przyjemność odwiedzić Port Ellen Maltings, czyli przemysłową słodownię na wyspie Islay. Na jej terenie znajduje się zamknięta, ale legendarna destylarnia Port Ellen. Pomyśleliśmy zatem, że zainteresuje Was artykuł poświęcony tej destylarni, która dzisiaj uznawana jest za Świętego Graala whisky dymnych.
Destylarnia Port Ellen - historia
Wioskę Port Ellen w 1821 roku założył Walter Fredrick Campbell. Lokalizację wybrano z uwagi na obecność głębokiego podejścia do brzegu. Dzięki niemu miejsce to do dzisiaj jest głównym portem wyspy Islay. Wioska rozwijała się bardzo dobrze. Już w 1825 roku powstałą w niej destylarnia o tej samej nazwie założona przez Alexandra Ker Mackaya. Leżała ona zaledwie kilka mil na zachód od trzech równie znanych destylarni z Islay: Ardbeg, Lagavulin i Laphroaig.
Destylarnia Port Ellen i Spirit Safe
Powstanie destylarni bez wątpienia było uwarunkowane ustawą o podatku akcyzowym z 1823 roku. Dzięki niej podatki na produkcję alkoholu zostały obniżone.
Przede wszystkim, ustawa ta wprowadziła olbrzymią innowację technologiczną w postaci „Spirit Safe”, czyli oszklonej szafki uniemożliwiającej dostęp do destylatu w celu innym niż sprawdzenie mocy alkoholu. Urządzenie to ma przełomowe znaczenie dla szkockiego przemysłu gorzelniczego, a jego testy przeprowadzono w 1824 roku w destylarni Port Ellen. Ponieważ destylarnia Port Ellen już nie istnieje, celem zilustrowania tego urządzenia, poniżej umieszczam zdjęcie „spirit safe” z destylarni Blair Athol. Warto dodać, że takie urządzenie znajduje się obecnie w każdej szkockiej destylarni.
Destylacja ciągła w destylarni single malt whisky?
W gorzelni swoje prace badawcze prowadzili także Robert Stein i Anneas Coffey. W roku 1826 doprowadzili do opatentowania pierwszej na świecie kolumny do destylacji ciągłej nazywanej “Coffey Still”.
Pierwszy skład podatkowy w Szkocji
W 1836 roku destylarnię przejął mężczyzna imieniem John Ramsay, którego rodzina prowadziła tę destylarnię aż do 1920 roku. W połowie XIX w. John Ramsay bardzo silnie popierał wprowadzenie możliwości przechowywania whisky w składzie podatkowym bez konieczności płacenia podatku. Podobno magazyn nr 1 w destylarni Port Ellen był pierwszym w Szkocji składem podatkowym.
Historia gorzelni w XXI wieku i jej zamknięcie
Po śmierci Johna Ramsaya, Port Ellen do 1906 roku prowadziła jego żona, a potem syn. Następnie destylarnię przejęła firma John Dewar & Sons, która w obliczu prohibicji w USA i kryzysu gospodarczego doprowadziła do jej zamknięcia w 1930 roku. Destylarnia była zamknięta przez prawie 40 lat służąc wyłącznie jako słodownia i skłąd podatkowy. Dopiero w 1966 roku, na fali boomu whisky, zwiększono liczbę alembików z 2 do 4 i w 1 kwietnia 1967 destylarnia znowu zaczęła pracować. W 1973 roku przy destylarni zaczęła działać przemysłowa słodownia, przed pojawieniem się której zamknięto tradycyjne podłogi do słodowania. Słodownia jest aktywna do dzisiaj nawet po zamknięciu destylarni w 1983 roku na fali kryzysu whisky.
Destylarnię zamknięto w latach 80 ubiegłego wieku w czasie wielkiego kryzysu dla szkockiej branży gorzelniczej. Popyt na whisky gwałtownie spadł doprowadzając wiele destylarni do bankructwa. Wielu miłośników whisky uważa, że jej zamknięcie to jedna z największych strat dla szkockiej whisky. Po latach okazało się bowiem, że destylaty z już nieistniejącej destylarni są jednymi z najlepszych jakie kiedykolwiek produkowano. Od roku 2001 na rynku co roku pojawiał się jeden oficjalny bottling whisky marki. Niestety w roku 2018 Port Ellen z uwagi na fakt znacznego uszczuplenia zapasów nie udostępnia się już kupującym. Prawdopodobnie wiąże się to z faktem nadchodzącego ponownego uruchomienia destylarni.
Port Ellen wciąż można się napić...
Pomimo faktu zamknięcia destylarni, zapasy powstałej w niej whisky cały czas były i są dostępne. O ile w latach 80. i 90. whisky z destylarni Port Ellen były dostępne w cenach dość atrakcyjnych, obecnie są to ceny zawrotne.
